Semantisch web: wat is het?

Een man genaamd John Markoff schreef in 2006 een stuk voor de “New York Times” dat een behoorlijk verhitte discussie opwekte, een die tot op de dag van vandaag voortduurt. Al vroeg in het schema, maar zeker niet voor de eerste keer, stelde hij voor om de term ‘Web 3.0’ te gebruiken om de volgende evolutionaire stap van het internet te beschrijven, waarvan hij voorspelde dat deze gekenmerkt zou worden door een stroom van ‘intelligente toepassingen’. Niet om te klinken als een 10-jarige op een roadtrip, maar: "Zijn we er al?"

Nee, dat is niet zo, maar blijf niet hangen in het getallenschema. Als je dat wel deed, zou je de voortgang moeten schatten op ongeveer Web 2.6 of zo. Het feit is namelijk dat evolutie, van welke aard dan ook, is niet zo nauwkeurig of voorspelbaar. De evolutie verloopt voor het grootste deel geleidelijk, maar ‘onderbroken’, zoals paleontoloog Stephen Jay Gould opmerkte, door af en toe perioden van snelle veranderingen. In het onderhavige geval was er sprake van een stroom van ontwikkelingen die nu enigszins zijn afgevlakt, maar een belangrijke ‘enabling technology’ is het nog steeds opkomende Semantische Web.

Wat zit er in een naam (of nummer)?

Het is duidelijk dat het internet een nieuw tijdperk binnengaat, een tijdperk met meer van die ‘intelligente apps’ die zullen worden versterkt en geavanceerd door de toevoeging van meer semantiek aan de ruwe gegevens. Zorgt deze evolutionaire vooruitgang, die nog steeds in de maak is, ervoor dat het internet zichzelf naar 3.0 kan tillen? Wat betekent “Web 2.0” eigenlijk? Waarom noemde niemand de eerste versie van de informatiesnelweg “versie 1”? Hier is zo eenvoudig mogelijk een redelijke beschrijving van waar versienummers toegevoegd aan “Web” werkelijk voor staan:

Web 1.0: In het begin (klinkt als het begin van een ander beroemd verhaal) waren er AOL, Geocities en Hotmail. De begindagen draaiden allemaal om alleen-lezen inhoud, statische HTML-websites en het navigeren door ‘linklisters’ zoals Yahoo.

Web 2.0: Naarmate technologieën volwassener werden – en mensen ook – door gebruikers gegenereerde inhoud en “lezen-schrijven”-interactiviteit verscheen op het toneel. Mensen waren niet langer slechts consumenten. Gewone mensen (niet-IT-industrie) begonnen hun energie, informatie en ideeën via blogs en sites als Flickr, YouTube, Digg en de ‘sociale netwerkruimte’. De grens tussen consumenten en uitgevers van inhoud werd steeds vager naarmate Web 2.0 zich een weg baande naar het volgende revisienummer.

Web 3.0: Indien geïmplementeerd op een manier die consistent is met de meest gepubliceerde dromen en visies (“plannen en strategieën”, zo u wilt), zal Web 3.0 het Semantische Web zijn. Duidelijkheid en bruikbaarheid zouden voortvloeien uit het toekennen van betekenis aan data, wat zou leiden tot personalisatie à la iGoogle, intelligent zoeken zoals nooit tevoren gedacht en “gedragsreclame” die is toegesneden op individuele consumenten.

Dezelfde gegevens, andere lens

Zeker, de term ‘Web 2.0’, die buiten de technisch onderlegde demografie nooit enige vorm van kritische massa heeft bereikt, heeft in de loop van de tijd op zijn minst een stabiele definitie gekregen. We kunnen het gerust een focus noemen op interactiviteit en interoperabiliteit, tussen en tussen applicaties en mensen, met behulp van aangepaste Application Programming Interfaces (API's), widgets en zelfs sociale acties als tagging. Toen 'Web 2.0' voor het eerst zijn intrede deed in het 'digitale lexicon', dachten veel mensen dat het zinloos was en gingen ze in feite tekeer tegen het gebruik ervan.

Tegenwoordig is ‘Web 2.0’ een standaardterm in de industrie, zo niet algemeen begrepen, en de geschiedenis ervan suggereert dat ‘Web 3.0’ op zijn minst een goede kans heeft om te worden geaccepteerd – als woord in ieder geval. Als technologie, omgeving, hulpmiddel of toegangspoort tot ‘virtual reality’ zal Web 3.0 floreren in de mate dat onze technologie en inhoud slimmer en slimmer worden, individueel en gezamenlijk. Het toevoegen van betekenis aan data met het Semantische Web en microformaten, en het toevoegen van smarts aan applicaties, betekent betere hulp voor mensen door middel van zoekopdrachten in natuurlijke taal, semantische zoekopdrachten, ‘aanbevelingsagenten’, besluitvormingswizards enzovoort.

Het is een reis, geen bestemming

Afgezien van het feit dat mensen dingen graag labelen, zouden we ons waarschijnlijk niet druk maken over versienummers op wat in wezen een grafische laag van internet is. Het zal altijd blijven evolueren, maar als we het iets moeten noemen, is ‘Web 3.0’ voor de meeste mensen in ieder geval minder verwarrend (en intimiderend) dan ‘Semantisch Web’. Hoe het ook heet, er zullen mensen zijn die veel weten over hoe het werkt en waar het naartoe gaat, en anderen die variëren van een beetje tot helemaal niets weten. ‘Het was altijd zo, zoals ze zeggen.

Web 2.0 (2.6?) en de eerste stappen in de richting van het Semantische Web sturen het World Wide Web in de richting van een meer collaboratieve manier om kennis te delen, waarbij het huidige geval van Gouldiaans ‘onderbroken evenwicht’ het nieuwe sociale aspect van het web is. Sociale netwerken hebben brede sociale gevolgen gehad die veel verder reiken dan alleen monitoren, toetsenborden en browsers. Het semantische web kan het web dichter bij zijn uiteindelijke bestemming van machine-mens ‘begrip’ en verbeterde interactie brengen. De evolutie van het web gaat door zonder enige centrale organiserende autoriteit, plan of deadline, en dat is een goede zaak. Op welk punt we ook stoppen en zeggen: ‘We zijn nu op 3.0’, het zal nog steeds slechts een mijlpaal op onze weg zijn, aangezien de evolutie van het web, al dan niet onderbroken, voor altijd een reis zal zijn en geen bestemming.