Wat misschien wel het meest verrassend is, is het feit dat er zoveel ophef is rond Facebook.
“Hoe kun je geld verdienen als je gebruikers niet betaalt voor je diensten?”, vroeg de 84-jarige senator Hatch aan Zuckerberg. De vraag ging de afgelopen dagen honderden keren rond – ook op Facebook. Je ziet het onbegrip bij Zuckerberg over deze vraag. Hij zwijgt even en antwoordt dan: “Senator, we plaatsen advertenties.” Zou de senator dit antwoord hebben begrepen? Wij plaatsen advertenties. De senator zou het moeten begrijpen, zeker een Amerikaanse senator. In Amerika was de weerstand tegen kijk- en luistertarieven nergens ter wereld ongehoord. Alternatief: kabelabonnementen. Liever gratis radio en televisie, dat was het motto. Wij beschouwen de reclameboodschappen als vanzelfsprekend. Het is het Facebook-model “avant la lettre”.
Collectief naïef
Wij zijn collectief naïef. De miljarden gebruikers brengen gemiddeld een uur per dag door op het Facebook-platform, en niemand vraagt zich blijkbaar af hoe dat komt dienst wordt betaald voor in de lucht. Wordt het niet eens tijd dat we beseffen dat als een platform gratis wordt aangeboden, we zelf het product zijn geworden? Elk woord dat we weggeven, elke klik waarop we klikken, is de verovering van het platform. Bovendien krijgen we dus zeer geavanceerde advertenties over ons heen. En niet alleen advertenties (invloed op koopgedrag) maar ook berichten, al dan niet nep (invloed op opinie, stemgedrag).
Waarom maken we BlockBook niet, een Facebook gebaseerd op blockchain? Het moet in ieder geval kunnen. Socialx werkt zelfs al. Financiering zou geen probleem moeten zijn. Facebook haalde in 40 $2017 miljard aan advertentie-inkomsten op. Als elke gebruiker €15 per jaar uitgeeft, heb je dezelfde financiële ruimte als Facebook, zonder adverteerders.
55 miljard apps lijken per dag te worden verzonden. Als wij bereid zijn één dollarcent te betalen voor 5 apps, verdien jij ook 40 miljard dollar.
Elke dag worden er 270 miljard e-mails verzonden. Als we een tiende cent per verzonden post vragen, is er een pot van 100 miljard te verdelen. Wij kunnen hier een aantal mensen blij mee maken, maar je bouwt ook een mooie drempel op voor spammers.
Nog twee gedachten, gebaseerd op de Facebook-verrassing. Het niveau van de vragen van de Amerikaanse senatoren zet ons aan het denken. Maar vergis je niet. In het Nederlandse bedrijfsleven is het dagelijkse kost als een bestuur zijn jaarplannen moet presenteren aan een gemiddelde Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen heeft tevens de bevoegdheid om leden van de Raad van Bestuur te benoemen en te ontslaan. Mijn standpunt: het niveau van de gemiddelde Raad van Commissarissen in Nederland om te kunnen beoordelen of de digitale strategie van een Nederlands bedrijf klopt, is zwaar ontoereikend. Het is gevaarlijk.
Geen alternatief
Tweede gedachte. De oproep van Lubach om afscheid te nemen kreeg veel aandacht, maar weinig volgers. De reden: we kunnen niet zonder, er is geen alternatief. We raken sociaal ontheemd; de samenleving zou ontwricht raken. Het klinkt zwaar, maar als Facebook morgen helemaal uitbreidt, is er echt een probleem in de wereld. Bovendien is het probleem groter dan berichten niet meer kunnen liken of afspraken kunnen maken.
Er is een parallel met banken. Wij kunnen niet zonder. Te groot om te falen.
Kijk eerst naar de consumentenbank. De bank maakt betalingsverkeer mogelijk en biedt tevens de mogelijkheid om te sparen en leningen te verstrekken. Afgesproken kan worden dat slechts een fractie van het bespaarde geld kan worden uitgeleend. Er wordt gebruik gemaakt van eerlijke rentetarieven. Iedere gebruiker betaalt een bescheiden bedrag per maand voor de dienst, het platform.
Het is niet verkeerd, bij zo’n bank.
Er is geen enkele kans dat het misgaat zodra een bank risicovol gaat speculeren met de haar ter beschikking gestelde gelden. Dan is het geen nutsbank meer.
Facebook als ‘utility book’ zou geen kwaad kunnen. Het gaat pas mis als Facebook gaat speculeren met het gedrag dat haar ter beschikking wordt gesteld – vergelijk het met het geld van de banken. Zal verkopen aan onbetrouwbare partijen. De inhoud zal interpreteren en censureren. Meningen zullen van invloed zijn. Verkiezingen zullen manipuleren, al dan niet via derden. Dus dat is wat er gebeurde.
Boter met de vis
De moraal: boter bij de vis loont. Het is volkomen redelijk om te betalen voor Facebook, Google, muziek, film, bankoverschrijvingen, alles wat we blijkbaar willen gebruiken. In Technologyreview verzucht Mark Zuckerberg dat alle noodzakelijke beveiligingsmaatregelen veel geld kosten en ten koste gaan van de winstgevendheid.
Vraag het aan de geldman en ga terug naar je oorspronkelijke missie: “de wereld opener en meer verbonden maken.” De nieuwe versie werd vorig jaar ‘breng de wereld dichter bij elkaar’. Dat willen we echter helemaal niet, zeker niet als het geregisseerd wordt.